Iris Olde Wolsink
Nils is een jonge wielrenner. Hij staat aan de start van een belangrijke wedstrijd. Nils staat bekend om zijn kracht en goede tactiek, en geniet ervan aanvallend te sporten en zich te meten aan anderen. Maar opeens slaan de twijfels toe; ‘Kan ik dit wel?’ ‘De rest is veel sneller dan ik’. Hij bekijkt de andere renners om hem heen, sommigen komen hem bekend voor. Zij hebben vele wedstrijden gewonnen en staan al langer aan de top. Er gaan verschillende gedachten door hem heen, zoals ‘wanneer ik volle kracht ga sprinten zak ik misschien wel in en finish ik veel slechter dan de rest.’ Waar Nils normaal kansen pakt om volle kracht acties te ondernemen, besluit hij nu de hele wedstrijd rustig aan te doen en op te gaan in het geheel. Hij houdt in en fietst niet zoals hij zich van tevoren had voorgenomen.
Misschien herken je de situatie van Nils wel; je staat aan de start van een wedstrijd en voelt ineens een boel spanning en twijfels. Op zo’n moment kom je voor een keuze te staan. Kies je voor de makkelijke weg met minder weerstand, of volg je je raceplan en ga je over de hobbelweg. Wanneer je besluit toe te geven en te kiezen voor de makkelijke weg is dat erg begrijpelijk; het voelt veilig want je kunt ook niks verliezen.
De kans is groot dat wanneer je je niet aan je raceplan hebt gehouden, je de wedstrijd niet zal onthouden als een positieve ervaring. Je hebt namelijk niet de keuze gemaakt die je had willen maken. Achteraf baal je waarschijnlijk, omdat je weet dat je meer in je mars hebt. Door erachter te komen wat voor sporter jij wilt zijn kun je richting geven aan wat voor jou belangrijk is om na te leven.
Het verschil tussen wie je bent en wie je wilt zijn, is wat je doet.
ACT Your Way
Een hulpmiddel om te ontdekken wat voor sporter jij wil zijn is het vaststellen van enkele persoonlijke waarden. Wat vind je belangrijk? Hoe wil je later herinnerd worden? Ga na hoe je een fijne training of wedstrijd aanpakt; op welke manier sport je dan?
Nils wil graag herinnerd worden als iemand die vol enthousiasme sportte en alles gaf. Bij wie het misschien niet altijd lukte zoals gewild, maar wie het wel altijd geprobeerd heeft. Waarden die daarbij zouden kunnen passen zijn:
Zodra je je waarden voor ogen hebt en je je koers hebt uitgestippeld wil je deze vasthouden. Het is belangrijk dat je met volle aandacht bij situaties bent en daarbij je waarden in je achterhoofd houdt. Bij het in de praktijk brengen van je waarden kun je gebruik maken van kleine zogenaamde ‘waardegerichte stappen’; tussenstappen onderweg naar jouw hoofddoel. Voor bijvoorbeeld een wielrenner met de waarde ‘niet inhouden tijdens de koers’ als hoofddoel, zou voorin het peloton fietsen en mee blijven gaan met de koplopers een geschikte waardegerichte stap zijn. Al is dit makkelijker gezegd dan gedaan, zo blijkt uit het voorbeeld van Nils.
Het volgen van je waarden kun je vergelijken met een hobbelige weg, het is niet makkelijk maar het leidt wel naar iets wat jij belangrijk vindt. De volgende metafoor kan dit illustreren: je hebt in een folder een prachtige hike gezien met als eindpunt een berghut waar je graag wil overnachten. Tijdens het hiken kom je veel hobbels tegen en heb je het zowel fysiek als mentaal zwaar. Je verstand zegt je dat je beter kan stoppen, maar je weet dat je goed bent voorbereid en het uitzicht boven prachtig is. Je besluit door te lopen, en boven aangekomen voel je je voldaan. Dit is net als het volgen van je uitgestippelde koers. Ook daarbij zullen tegenstrijdige gevoelens om de hoek komen kijken en zal het misschien niet in één keer lukken. Neem Nils nog eens in gedachten; wanneer hij met zichzelf afspreekt om in een wedstrijd vol gas mee te doen, zorgt dat voor spanning. De kans om in te zakken, te vallen of te verliezen is namelijk groter dan wanneer hij voor de makkelijke weg zou kiezen. Logisch ook, als je echt je best doet bestaat de kans dan dat mislukt. De kunst is om niet tegen deze spanning te gaan vechten.
Moeizame wegen leiden vaak naar mooie bestemmingen.
Inspire.nl, overgenomen uit ACT Your Way
Wanneer je jezelf wijs maakt dat je pas succesvol kunt sporten wanneer je geen onzekerheid voelt, zul je geen moment in staat zijn te sporten zoals jij dat wil. Onzekerheid en spanning zijn namelijk begrijpelijke en natuurlijke gevoelens, die als vanzelfsprekend komen kijken bij situaties als een wedstrijd. Sporters hebben vaak de neiging die gevoelens te vermijden, op zoek te gaan naar een weg die op de korte termijn minder spanning geeft. Zoals Nils die niet volle bak gaat terwijl hij dat volgens zijn waarden wel wil. Het feit wil dat deze gevoelens van spanning niet weg kunnen. Het is belangrijk om te leren hoe je er het beste mee om kunt gaan.
Wanneer er gevoelens of gedachten van spanning in je opkomen, zullen deze je aandacht trekken. Je wilt ze niet en doet je best er niet aan te denken, maar dat is een onbegonnen strijd. Wanneer iemand je zegt dat je niet aan de roze olifant mag denken, zal de roze olifant als vanzelfsprekend je gedachten domineren. Het vechten tegen je verstand kost energie en zorgt ervoor dat je aandacht niet meer bij de taak is die je moet uitvoeren.
Probeer je gedachten en gevoelens op te merken, en van een denkbeeldige afstand te bekijken. Gedachten als ‘ik kan het niet’ of ‘ik kan beter rustig aan doen, dan zak ik tenminste niet in’, kun je zien als adviezen van je verstand. Bedank je verstand voor de tips, ga er niet tegen vechten. Een oefening die je kunt uitvoeren is ‘Leaves on a stream’. Waarbij je een landschap met bomen en een beekje visualiseert. In het beekje drijven bladeren in verschillende kleuren. Iedere vervelende gedachte die binnenkomt plaats je op een blad en laat je meevoeren met de stroom. Deze oefening helpt je om je gedachten als een stroom te zien. Gedachten stromen weg op een blaadje, ze kunnen weer terugkomen maar dan nemen ze plaats op een nieuw blad. Het is belangrijk om het proces van je gedachten op te merken, en niet in te gaan op de inhoud van de gedachten.
Onderweg naar je hoofddoel kun je dus te maken krijgen met gevoelens en gedachten van spanning. Om daarmee om te leren gaan kun je oefenen door expres in te gaan tegen je verstand. Klik je advertenties en reclames altijd zo snel mogelijk weg? Kijk er eens één uit. Vind je het belangrijk om op tijd te komen? Dan kun je bijvoorbeeld een keer te laat in de les komen. Dit zorgt waarschijnlijk voor een vervelend gevoel, maar door gekke dingen uit te proberen en te oefenen met omgaan met de gevoelens leer je je verstand de baas te zijn. Door dit te trainen tijdens standaardsituaties kun je dit tijdens het sporten uiteindelijk makkelijker uitvoeren.
Succes met het vorm geven aan jouw eigen koers en het omgaan met de gedachten en gevoelens die daarbij komen kijken.
Iris Olde Wolsink is Toegepast Psychologe en werkte in 2021 & 2022 als stagiaire bij Focus like a Pro.
